goeiemiddag uit Beiroet, ik ben Jorn De Cock, correspondent van De Standaard in het Midden-Oosten. Vooreerst felicitaties aan de Rode Duivels voor hun moeizame overwinning gisteravond, en nu zal ik graag proberen uw vragen te beantwoorden over - alweer - een diepe crisissituatie in de regio: het conflict dat in Irak dat niet alleen buiten zijn eigen grenzen barst, maar mogelijk ook globale gevolgen heeft. Gelieve me te excuseren voor typfouten, ik probeer uw vragen zo snel mogelijk te beantwoorden
alles is 2.0! Ook de crisis in Irak en Syrië - iedereen weet nu hoe hij/zij een computer en sociale media te gebruiken. 2.0 is essentieel in de propagandastrijd, voor alle kampen
Isis heeft geen staakt-het-vuren met de Koerden, maar lijkt de Koerdische peshmerga's (strijders) wel zoveel mogelijk te vermijden - hun doel is Bagdad en de soennietische gebieden, ze kunnen een totale oorlog met de geharde Koerden missen. Maar er wordt op diverse plekken gevochten tussen Koerden en Isis, ook niet zover ten noorden van Bagdad. Koerden en salafisten zijn geen vrienden, in Syrië noch Irak
dat is een interessante en zeer brede vraag. "De" islam heeft altijd talloze stromingen en historische evoluties gekend. Dat "de gematigde moslims" laten begaan, lijkt me niet waar - anders zouden de Koerden (zie vorige vraag) niet vechten tegen Isis (de meeste Koerden zijn soenieten) of zouden sjiieten niet vechten tegen soennieten (beiden tellen "extremisten" en "gematigden"), en zouden in Syrië de andere rebellenbrigades niet diegenen zijn die ISIS bestrijden - meer dan het Syrische regime dat sommigen "seculier" noemen. Er is religie, maar ook nationalisme, lokale belangen, regionale invloeden, economische belangen: het is, wel, complex :)
dat moeten we nog zien. Het lijkt mij eerlijk gezegd redelijk uitgesloten dat ISIS erin slaagt een geloofwaardig kalifaat te stichten. ISIS vertegenwoordigt de meest extreme/bloedige stroming binnen de regio op dit moment, maar moet in Irak rekenen op soennietische bondgenoten die hoegenaamd niet kalifaatsgezind zijn, en in Syrië controleert ISIS een gebied dat (te) groot is maar geen grote historische namen bevat: Aleppo is niet in handen van ISIS. We moeten zien hoe de strijd loopt, maar op dit moment lijkt het me onwaarschijnlijk dat Bagdad in handen van ISIS valt - en het is niet zeker of ze Mosul in handen gaan kunnen houden tegen hun eigen bondgenoten! Dit alles niet om de crisis te relativeren - die is enorm - maar het is niet omdat ISIS zegt dat het een kalifaat gaat stichten, dat dat er komt
ps: Westerse machten staan niet achter ISIS, niemand in Europa of de VS staat te roepen om terugkerende jihadi's
zeker: daarom focussen ze zich in Oost-Syrië op de oliegebieden en strijden ze nu om de stad Deir Ezzor daar. De olieversie van 2.0: de oude financieringssystemen van Al-Qaeda hebben eigenlijk plaatsgemaakt voor ISIS-achtige projecten: je zorgt voor je eigen bronnen van inkomsten, met olie, ontvoeringen, plunderingen van banken etc. Het maakt hen, wel, een stuk onafhankelijker van de 'oude' financieringsstromen
nee (zei hij hoopvol). Bagdad is een ander paar mouwen dan Mosul. De verdediging wordt er georganiseerd, sjiietische milities verzamelen er zich massaal (wat niet per definitie goed nieuws is), en er blijven nog wel degelijk brigades van het Iraakse leger die inzetbaar zijn. De laatste dagen hebben we eigenlijk geen grote manoeuvres van ISIS richting Bagdad gezien, maar dat wil niet zeggen dat ze niet zullen proberen - en wees gerust dat er ISIS-cellen zijn in Bagdad die dingen kunnen laten ontploffen, tenslotte is ISIS de opvolger van 'Al-Qaeda in Irak' dat acht jaar lang het machtige Amerikaanse leger het vuur aan de schenen heeft gelegd. Als er een strijd komt om Bagdad, wordt die echt wel cruciaal
ik denk dat er heel veel moslims in het Westen geen enkele sympathie hebben voor de onthoofdingen van ISIS - en dat ook zeggen. Maar moslims hebben niet 1 figuur die hen allemaal kan vertegenwoordigen (dat zou dan, tussen haakjes, de kalief zijn!). Imams hebben niet dezelfde status als priesters in het christendom, "hogere" figuren zoals 'grootmoefti's' zoals die van Al-Azhar in Cairo (of de ayatollahs aan sjiietische kant) hebben misschien een groter leergezag - maar mensen hier volgen hen ook niet blindelings, omdat die figuren vaak meer met politiek dan religie bezig zijn. Je kan erover discussiëren of die 'anarchie' positief is of negatief
goeie vraag. De politiek van de VS onder Obama was juist om zich te distantiëren van het Midden-Oosten, deels als reactie op de fouten die de regering-Bush in het M-O heeft gemaakt. Misschien gaat het de Amerikanen in die zin aan dat ze een deel van de verantwoordelijkheid dragen voor de implosie van Irak. Maar als het over belangen gaat: Syrië leert dat als een wonde blijft etteren, een heel lichaam eronder kan gaan. Het Midden-Oosten is niet stabiel, zoveel is duidelijk, en nog grotere instabiliteit kan onvoorspelbare gevolgen hebben. Wat de belangen van het Westen betreft, zijn er (of wij dat willen of niet) de olie en gas, plus de dreiging dat extremisten in het M-O ergens de plas oversteken - wat niet onrealistisch is. Wat de Navo betreft: de Navo was niet betrokken bij de invasie in Irak, maar Navo-lid Turkije ligt uiteraard maar op een steenworp afstand van Irak en Syrië. Persoonlijk zie ik de Navo hier niet bij betrokken geraken
dank voor uw vele vragen, ik zal proberen wat bondiger te antwoorden :) ISIS krijgt in Irak in die zin 'steun' van de plaatselijke soennietische bevolking omdat ISIS deel uitmaakt van een, euh, militaire vertaling van een diepe ontevredenheid over het centrale Iraakse beleid onder de (sjiietische) premier Nouri al-Maliki. Dat bekent niet dat die bevolking staat te juichen omdat ISIS nu daar is - de ervaring van O-Syrië leert dat de plaatselijke bevolking het tweede slachtoffer is van de nietsontziende methodes van ISIS. Veel van wat gebeurt, hangt ervan af hoe de uitdrukking "de vijand van mijn vijand is ..." wordt ingevuld
geheel Irak: nul. Maar het gevaar zit er juist in dat ISIS en ISIS-achtige groepen wel degelijk voor een langere termijn een substantieel deel van het grondgebied kunnen blijven controleren. Ze hebben bewezen dat ze in staat zijn tot stadsgevechten etc, en elke operatie om hen echt buiten te krijgen zal per definitie van lange adem moeten zijn - en jammer genoeg ten koste gaan van veel (lokale) mensenlevens
daar valt voor te vrezen: in Syrië zijn er drie miljoen mensen naar (vooral) de nabije buitenlanden gevlucht en naar schatting zes miljoen "intern", dus naar andere delen van Syrië gevlucht. Dat is zowat de hele Belgische bevolking. In Irak wordt het aantal nieuwe (!) vluchtelingen al ergens tussen het half miljoen en het miljoen geschat. Zoiets tast uiteraard het weefsel van een land aan, ook inzake de mix van sektarische groepen
wel, een eind minder dan de mensen in Irak, Syrië of de rest van het M-O. Anders dan de oude Al-Qaeda lijkt ISIS me ook voorlopig minder geïnteresseerd in het treffen van doelwitten in het Westen, al zijn er de eerste tragische voorvallen zoals in Brussel. Als Belg maak ik me er eigenlijk vooral zorgen over wat een jonge gast uit Vilvoorde drijft om zich bij het meest extremistische deel van een terreurbeweging aan te sluiten, wie en wat daarbij een rol speelt - en hoe we dat kunnen tegengaan
uw uitgangspunt lijkt me betwistbaar. Het aanvankelijke schisma tussen soennieten en sjiieten ging uiteraard met oorlog gepaard - Kerbala etc - maar er zijn veel langere periodes van min of meer vreedzaam samenleven dan van een directe soennietisch-sjiietische oorlog. Daarbij moeten we ons uiteraard geen bloemetjes en gillende hoera-kreetjes voorstellen - in de geschiedenis gaat het eindelijk doorgaans om imperiale rijken die elkaar proberen te overheersen, maar doorgaans als gevolg van politiek, niet van religieuze dogma's (gingen de godsdienstoorlogen bij ons echt om dogma's of om politieke oorlogen tussen "stammen"?). In die zin vertegenwoordigt ISIS iets nieuws: hun standpunt dat elke sjiietische burger een apostaat is en dus mag worden afgeslacht, wordt zelfs niet goedgekeurd door Al-Qaeda-centraal
ps: als ik hier straks in Beiroet op straat ga wandelen, kan ik bij 90 procent van de mensen niet zien of ze soennietisch, sjiietisch, christen of Druze zijn, dit maar tussendoor
lijkt me uiterst klein. ISIS bedient zich natuurlijk van de "en morgen veroveren we Jeruzalem!" propaganda maar er is geen enkele aanwijzing dat dat hoog op hun agenda staat - laat staan dat ze daartoe in staat zouden zijn. Omdat er altijd een "maar.." is in het M-O: we moeten wel uitkijken of ISIS er eventueel desnoods niet in kan slagen Jordanië te destabiliseren, wat niet helemaal ondenkbeeldig is
lijkt me niet - en laten we van hopen van niet, want Egypte heeft al genoeg problemen! Maar er is geen draagvlak voor in Egypte, ook de Moslimbroeders zijn geen ISIS-vrienden, er is ook geen soennietisch-sjiietische tweestrijd in Egypte (wegens nauwelijks sjiieten) zoals ISIS daar nu van gebruik maakt in Irak etc
goeie vraag, en een goede herinnering aan het feit dat het M-Oosten nog veel meer etnieën en religies kent dan waarover we doorgaans praten. Jammer genoeg geen goed nieuws daar: de Jezidi's hebben het al tien jaar bijzonder moeilijk in Irak en ISIS is voor hen ook alweer geen goed nieuws, omdat de ideologie van ISIS eruit lijkt te bestaan dat iedereen die niet ISIS is, mag worden gedood. Veel christenen in Mosul hebben ook al de wijk genomen naar de Koerdische gebieden even verderop - je mag maar hopen dat de Koerden tenminste min of meer veilige gebieden kunnen creëren voor al die vluchtelingen. Ook nog eens een herinnering aan het feit dat de meeste vluchtelingen niet in Europa belanden, maar in kampen in de regio
zeer slecht - zeg ik met bloedend hart, als historicus. ISIS beschouwt zowat alles als afgoderij (ook voetbal, tussen haakjes). In Syrië hebben ze al unieke Assyrische standbeelden vernield met de hamer, te zien op Youtube, om maar iets te zeggen. Aan de andere kant zijn ze ook enorme hypocrieten, want blijkbaar hebben ze ook wel een internationaal handeltje in oudheden opgezet - daar zijn de inkomsten weer. De doortocht van ISIS in Syrië en Irak wordt hier wel eens vergeleken met die van de Mongolen en Tataren in de dertiende en veertiende eeuw. Net zoals u probeer ik mijn historicus-hart niet al te zeer te laten bloeden, want wat hier gebeurt met mensen is een eind erger
veiligheid, overleven! En daarna een job, brood op de plank, onderwijs voor de kinderen, elektriciteit...
in een goede bui wil ik dat met u ironisch noemen :) In een slechte bui bijzonder triest! Het Amerikaanse opbouw-programma van het Iraakse leger heeft duidelijk gefaald - en een van de tragische gevolgen is dat je nu jihad's ziet paraderen met M-16-mitrailleurs en rondrijden in Humvee-jeeps. Iemand anders vraagt of er al Belgische FN-wapens zijn gesignaleerd: niet dat ik weet, of toch niet in grote mate, al heb ik in Noord-Syrië wel de 'goede oude' Belgische FALs gezien - die blijkbaar waren doorverkocht uit stocks die nog in Libanon aanwezig waren na de burgeroorlog daar. Voor alle duidelijkheid: het standaardwapen onder rebellen in Noord-Irak en Syrië blijft de kalasjnikov